ناباروري بر اثر ضعف هورموني
ناباروري بر اثر ضعف هورموني
جام جم آنلاين: براساس آمارهاي اعلام شده 30 تا 35 درصد از مشكل ناباروري در زوجين نابارور مربوط به زنان،30درصد مربوط به مردان و بقيه موارد نيز يا به دلايل نامشخص ايجاد شده يا به هر دو نفر برمي‌گردد.
اما نكته مهم اينجاست كه همچنان بسياري از مردان با وجود آگاهي از مشكل ناباروري با گذشت بيش از يك سال از اقدام به فرزنددارشدن، بررسي‌ها و آزمايش‌هاي مربوط به تائيد سلامت جنسي خود را به تعويق مي‌اندازند و انجام چنين بررسي‌هايي را بيشتر از جانب همسرانشان ضروري مي‌بينند.
در حالي كه دلايل ناباروري در مردان با تشخيص صحيح و انتخاب روش درماني موثر، قابل رفع و درمان است. در اين ميان يكي از عوامل موثر بر ناباروري يا ناتواني جنسي در آقايان به اختلالات هورموني يا اختلال در ترشح هورمون‌هاي جنسي برمي‌گردد.
دكتر سيدحسين صمداني‌فر، فوق‌تخصص غدد و متابوليسم و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در گفت‌وگو با جام‌جم توضيح مي‌دهد: اختلال هورمون‌هاي جنسي و به دنبال آن كاهش ميل جنسي در آقايان در سنين ميانسالي مي‌تواند با نشانه‌هايي چون كاهش ميل جنسي، كاهش انرژي، اختلالات خلقي، كاهش رشد موهاي صورت، اختلال خواب و كم‌خوني همراه باشد.
اختلالات هورموني نه‌تنها مي‌تواند با اختلالات پوكي استخوان همراه باشد، بلكه اگر به طور ناگهاني اتفاق بيفتد با نشانه‌هايي چون گرگرفتگي (همچون زنان در دوران يائسگي) نيز همراه خواهد بود.
البته متخصصان هميشه تاكيد مي‌كنند كه ناباروري در مردان بيشتر به اختلالات مربوط به كاهش تعداد اسپرم، شكل غيرطبيعي يا اختلال در قدرت حركتي اسپرم برمي‌گردد. اما از آنجا كه توان باروري چه در مردان و چه در زنان تحت كنترل هورمون‌هاي محور هيپوتالاموس ـ هيپوفيز مغز است، نبايد نقش اختلالات هورموني را در ناباروري مردان ناديده گرفت.
علل ناباروري در مردان
به گفته متخصصان درمان ناباروري، گرچه عامل بيشتر ناباروري‌ها در مردان به اختلالات مربوط به اسپرم برمي‌گردد، اما نبايد از اختلال عملكرد عضلات مثانه كه مي‌تواند ناشي از جراحي مثانه يا پروستات، آسيب ديدگي انتهاي نخاع، بيماري‌هايي نظير ديابت، همچنين مصرف داروهاي آرام بخش و مخدر و نيز داروهاي فشار خون باشد، غافل شد.
البته مشكلات ژنتيك و اختلالات مادرزادي بيضه ها،همچنين ابتلا به برخي بيماري‌هاي عفوني همچون اوريون نيز مي‌تواند از عوامل موثر بر ناباروري مردان تلقي شود.
دكتر صمداني‌فر در ارتباط با چگونگي به‌وجود آمدن اختلال در هورمون‌هاي جنسي مردانه مي‌گويد: يكي از پيش‌زمينه‌ها‌ي توليد اسپرم در مردان،وجود سيستم‌هاي هورموني طبيعي است كه از مراكز مغزي يعني هيپوتالاموس شروع مي‌شود و به هيپوفيز مي‌رسد و بعد از هيپوفيز به غدد ترشح كننده هورمون‌هاي جنسي منتهي مي‌شود و به اين ترتيب اسپرم توليد مي‌شود. حال اگر در اين مسير اختلالي صورت گيرد يا غدد جنسي (بيضه‌ها) دچار مشكل باشد، اسپرم سازي بخوبي انجام نمي‌شود و در اين صورت درمان‌هاي هورموني ضرورت پيدا مي‌كند.
اين متخصص غدد تاكيد مي‌كند: اختلال در توليد و ترشح هورمون‌هاي جنسي در مردان ممكن است بر اثر وجود تومور در محور هيپوتالاموس ـ هيپوفيز، راديوتراپي و مصرف برخي داروهاي تقويتي در ورزشكاران باشد كه برميزان توليد و كيفيت اسپرم‌ها اثر مي‌گذارد.
تشخيص ناباروري با اختلال هورموني
نبايد از خاطر برد كه افزايش سن بر كاهش تعداد اسپرم و كيفيت آنها تاثير مي‌گذارد كه خود از عوامل بروز ناباروري در مردان محسوب مي‌شود.
از سوي ديگر تنش‌هاي جسمي، ذهني و استرس نيزمي‌تواند تعداد اسپرم‌ها را به طور موقت كم كند، اما در همه اين موارد كاهش توليد اسپرم مي‌تواند ناشي از تغيير در سطوح هورمون‌هاي جنسي باشد.
دكتر صمداني‌فر در اين باره مي‌گويد: مرداني كه مشكوك به ناباروري هستند در اولين قدم، تحت آزمايش تائيد سلامت اسپرم و پس از آن اندازه‌گيري هورمون‌هاي تستسترون (هورمون جنسي در مردان) و گنادو تروپين (هورمون‌هاي هيپوفيزي) قرار مي‌گيرند. اگر سطح هركدام از هورمون‌ها در آنها پايين‌تر از حد طبيعي باشد، احتمال اختلال در غدد جنسي يا هورمون‌هاي جنسي وجود دارد و به دنبال آن درمان هورموني آغاز مي‌شود.
چاقي، ديابت و نارسايي كليوي
به گفته دكتر صمداني‌فر، چاقي و بروز بيماري‌هاي متابوليكي چون ديابت، چربي و فشار‌خون مي‌تواند از عوامل موثر در بروز اختلالات هورموني و به دنبال آن ناباروري در مردان باشد.
اين متخصص غدد اضافه مي‌كند: سندرم متابوليك مي‌تواند منجر به كاهش هيپوفيزي در مردان شود. البته چنين افرادي ممكن است دچار ناباروري نشوند، اما از عوارض ناشي از اختلال هورمون‌هاي جنسي رنج مي‌برند.
همچنين ممكن است توليد اسپرم و هورمون‌هاي جنسي در افراد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي ـ عروقي، نارسايي كليوي و سيروز كبدي كاهش پيدا كند. اما عوارض ناشي از اين نوع اختلالات با درمان چاقي يا ساير بيماري‌هاي متابوليك وابسته به آن كاهش يافته و بتدريج از بين مي‌رود.
از داروهاي هورموني تا روش‌هاي درمان ناباروري
جالب است بدانيد كه بررسي‌هاي پژوهشگران نشان داده است كه علل ناباروري چه ناشي از مشكلات هورموني و چاقي باشد و چه به غير طبيعي بودن سلول‌هاي جنسي مربوط شود، مي‌تواند تحت تاثير عوامل ژنتيكي اتفاق بيفتد. حتي مشخص شده است كه استعداد چاقي، ابتلا به عفونت يا لزوم انجام يك جراحي كه به ناباروري مي‌انجامد، مي‌تواند به نوعي تحت تاثير عوامل ژنتيكي ايجاد شود.
با وجود اين تشخيص زودهنگام اختلالات هورموني در مردان (تا قبل از بيست سالگي و در سنين بلوغ) مي‌تواند در تاثيرپذيري درمان‌هاي هورموني از طريق داروهاي تزريقي موثر باشد.
به گفته دكتر صمداني‌فر، آغاز درمان اختلالات هورموني در سنين بالاتر در مردان ممكن است با جايگزيني هورمون تستسترون از طريق داروهاي موجود ممكن نباشد و تنها بتواند به كاهش علائم ناشي از اختلالات هورموني و نه به درمان ناباروري كمك كند.
در اين صورت بهره‌گيري از روش‌هاي درمان ناباروري مانند گرفتن اسپرم، لقاح آزمايشگاهي و بارداري از طريق آي وي اف پيشنهاد مي‌شود.
پونه شيرازي - جام جم
پاسخ با نقل قول