دکتر محمدرضا صفري‌نژاد جراح و متخصص بيماري‌هاي کليه و مجاري ادراري، رييس انجمن علمي ‌سلامت خانواده ايران/رابطه چاقي و ناباروري آقايان
7کيلوگرم اضافه‌وزن، 10 درصد ناباروري

چاقي مردان يکي از معضلات و دغدغه‌هاي مجامع بهداشتي جهان است که باروري آنها را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد. امروزه با توجه به شيوع چاقي به‌خصوص در مردان، تاثير اضافه وزن و چاقي بر باروري مردان نيز اهميت خاصي پيدا کرده است زيرا چاقي از طريق مکانيسم‌هاي مختلف، باروري آنها را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد...

بهترين روش براي تشخيص چاقي يا اضافه وزن محاسبه BMI هر فرد است. BMI يا شاخص توده بدني از تقسيم وزن (برحسب کيلوگرم) به مجذور قد (برحسب متر) به‌دست مي‌آيد. BMI زير 25، نشان‌دهنده وزن طبيعي بدن، بين 30-26 اضافه وزن و بيش از 30، چاقي مرضي است. هر چقدر وزن بالاتر باشد، احتمال ناباروري در مردان بيشتر خواهد بود. ميزان تاثير چاقي بر سلامت انسان آنقدر مهم است که امروزه اپليکيشن‌هايي براي تلفن‌هاي هوشمند براي محاسبه BMI طراحي شده است. نتايج بررسي‌ها نشان مي‌دهد در مردان چاق تعداد اسپرم‌ها، 22 درصد کمتر از مردان با وزن طبيعي است. هر 7 کيلوگرم اضافه وزن، 10 درصد از قدرت باروري مرد مي‌کاهد. روي‌هم‌رفته ميزان ناباروري در مردان چاق، 2 برابر مردان با وزن طبيعي است.

اضافه وزن باعث تغييراتي در فرايند توليد اسپرم، تعداد، حرکت و شکل آن، ميزان آسيب به DNA اسپرم، تغيير در عملکرد جنسي، اختلال نعوظ، کاهش ميل جنسي و همچنين تغييرات هورموني، کم‌کاري غدد جنسي، تغيير ميزان گلوبولين متصل‌کننده هورمون‌هاي جنسي و تغيير در ميزان ترشح هورمون‌هاي LH و FSH از غده هيپوفيز مي‌شوند. يكي ديگر از آثار منفي چاقي بر باروري، کاهش عملکرد بيضه‌هاست. 10 درصد هورمون تستوسترون که همان هورمون مردانه است در بافت چربي، تبديل به استراديول (هورموني زنانه) مي‌شود. هورمون استراديول اثر مهاري قوي بر غده هيپوفيز دارد و از آنجا كه بيضه‌ها تحت‌تاثير هورمون‌هاي مترشحه از هيپوفيز فعاليت مي‌کنند، در نتيجه عملکرد طبيعي بيضه‌ها کاهش مي‌يابد و کمتر هورمون تستوسترون ترشح مي‌شود.

علاوه بر اين، هورمون استراديول اضافي در مردان باعث رشد سينه‌ها مي‌شود. معمولا مردان چاق داراي سينه‌هاي بزرگ‌شده هستند. همين مشکل در جواناني که براي بدن‌سازي از هورمون تستوسترون استفاده مي‌کنند، اتفاق مي‌افتد. ميزان هورمون تستوسترون در مردان چاق 24 درصد کمتر از مردان با وزن طبيعي است. بروز چاقي باعث مي‌شود غده هيپوتالاموس، ميزان هورمون GnRH کمتري توليد كند و به دنبال آن عملکرد غده هيپوفيز و بيضه‌ها بيشتر کاهش پيدا كند. هميشه درمان ناباروري در مردان با جراحي و تجويز دارو نيست. در مواردي به‌رغم اقدام‌هاي درماني صحيح، نتيجه درمان مناسب نيست. در بسياري از موارد بايد سبک زندگي تغيير داده شود مثلا مردان چاقي که سيگار هم مي‌کشند بايد ابتدا وزنشان را کاهش دهند و سيگار را ترک كنند تا بعدا اقدام به درمان ناباروري شود. در مرداني هم که دچار چاقي مرضي و ناباروري هستند، معمولا روند کاهش وزن، طولاني‌مدت و زمان‌بر است. در اين بيماران بايد با تجويز دارو کمبودهاي هورموني جبران و توليد اسپرم را بهبود بخشيد.