كم‌خواب‌ها رفوزه مي‌شوند
فرشته آل‌علي
فصل تابستان فصل راحتي و آرامش بچه‌ها است. بچه ها در اين اوقات، شب‌ها ديرتر مي‌خوابند‌و‌صبح‌ديرتر ز‌خواب‌بيدار‌مي‌شوند،چ ن ديگر نگران مدرسه رفتن نيستند. اما بالاخره روزهاي تابستان هم يكي بعد از ديگري مي‌گذرند و مهرماه از راه مي‌رسد.
رسيدن ماه مهر نشان‌دهنده آغاز يك برنامه منظم روزانه است . البته اين تغييرات و ايجاد نظم و ترتيب فقط شامل حال بچه ها نمي‌شود‌و بزرگ‌ترها هم مجبورند برنامه زندگي خودشان را تغيير دهند. ضمن اينكه در آغاز مدرسه، تنش زيادي به بچه‌ها و والدين وارد ميشود. معمولا كودكي كه بيش از حد نگران شروع مدرسه است، از دو هفته قبل از آغاز مدرسه اضطراب پيدا ميكند و شب‌ها قبل از خواب دچار فكر و خيالات خاصي ميشود مثلا: مدرسه امسال من چه شكلي است؟ آيا دوست خوبي پيدا مي‌كنم؟ معلم امسال چطور است؟ و خلاصه فكرهايي از اين قبيل.
كم‌خوابي مساوي است با عدم تمركز
خواب، بخش مهمي از برنامه روزانه كودك محسوب ميشود.
در مورد كودكاني كه در سن مدرسه هستند، خواب اهميت بيشتري پيدا ميكند زيرا براي آنها، با آغاز فصل مدرسه، يك فعاليت اجتماعي جديد آغاز ميشود كه در آن نياز بيشتري به تمركز و يادگيري وجود دارد. تغيير برنامه خواب تابستاني و آمادگي براي مدرسه بايد حداقل از يك يا دو هفته مانده به مدرسه شروع شود. يادتان باشد هيچ‌وقت آخرين مسافرت تابستاني را زماني نيندازيد كه درست شب قبل از آغاز مدرسه به منزل برگرديد!
برنامه خواب كودك بايد از قبل تنظيم شده باشد و حتما اجرا شود. پزشكان معتقدند داشتن برنامه خوابي منظم، چه 2 ساله باشيد، چه 12 ساله و چه 35 ساله، بسيار لازم و ضروري است. اگر 30 درصد بزرگسالان امروزي به انواع مشكلات خواب مبتلا هستند، دليل آن نداشتن برنامه خواب منظم از زمان كودكي است.
همه دردسرها از خواب ناكافي است
هر كودكي خصوصيات خاص خود را دارد. بنابراين ابدا نمي‌توان براي همه كودكان مقدار خواب مشخصي را تعريف كرد. ولي به‌طور كلي مي‌توان گفت كه كودكان درسن پيش دبستاني و دبستاني به 10 تا 12 ساعت خواب احتياج دارند. وقتي فرزندتان 12 ساله ميشود، حدود 10 ساعت خواب شبانه كافي به‌نظر مي‌رسد. در سنين نوجواني خواب به 9 ساعت در شب مي‌رسد كه كمي از خواب افراد بزرگسال بيشتر است.
اگر مي‌خواهيد بفهميد كه فرزندتان خواب كافي دارد يا خير، در طي روز رفتار او را زيرنظر داشته باشيد. عواملي كه نشان‌دهنده ناكافي بودن خواب كودك است شامل اين موارد است: )1 كاهش توجه و تمركز، تحريك‌پذيري و خستگي )2 كم‌شدن سطح انرژي و فعاليت )3 ترسوشدن، اضطراب، حساس‌بودن، حالت دفاعي داشتن و حتي كم‌شدن صبر و حوصله.
ديگه وقت خوابه!
بايد از همان ابتدا برنامه منظمي براي خواب كودك درنظر بگيريد و حتما به آن پايبند باشيد. براي اين منظور نكات زير را درنظر بگيريد:
قبل از اينكه كودك به بستر برود به يك دوره آرامش احتياج دارد. معمولا بعد از يك روز شلوغ و سراسر بازي و تفريح بايد او را آرام كنيد. يك دوش گرم، يك قصه جالب يا صحبتي آرام و ملايم قبل از خواب او را آرام ميكند.
ديدن برنامه‌هاي تلويزيون تا ديروقت و بازي‌هاي ويديويي وضع كودك را بدتر ميكند و نمي‌گذارد خواب راحتي داشته باشد.
از برنامه خواب به‌طور منظم پيروي كنيد. كودك بايد بداند سر چه ساعتي بايد به بستر برود و بايد به اين قانون احترام بگذارد.
بستر كودك بايد از والدين جدا باشد. اگرچه در بعضي فرهنگ‌ها خوابيدن بچه‌ها در كنار والدين مرسوم است، اما اين رويه مشكلاتي هم دارد. بهتر است كودكان به‌طور مستقل و تنها به خواب روند. آنها تا وقتي در كنار والدين بخوابند، ياد نمي‌گيرند چگونه خودشان به تنهايي بخوابند و به اين ترتيب نه كودك و نه والدين خواب راحتي نخواهند داشت.
بچه‌هايي كه در طول روز دائم در حال چرت زدن هستند، احتمالا شب‌ها خواب كافي ندارند. به‌تدريج ساعات خواب شبانه اين بچه‌ها را بايد بيشتر كرد و اين كار بايد كم‌كم صورت بگيرد، يعني هر شب حدود يك ربع زودتر بخوابند. اگر در نهايت به حدي رسيدند كه ديگر در طول روز خواب‌آلوده نيستند، يعني خواب شبانه آنها كافي است.
اگر مشكل حل نشود…
اگر براي خواب كودك مشكلي وجود دارد كه ادامه داشته و شما را از زندگي سير كرده است، حتما ماجرا را با پزشك در ميان بگذاريد. در اين موارد بهتر است ماجراي خواب كودك را در طول شبانه روز ثبت كنيد: كودك هر شب در كجا، چه وقت و چند ساعت ميخوابد؟ ساعت خواب و بيداري او چگونه است؟ كودك از چه مواردي براي كمك كردن به خواب استفاده ميكند؟ آيا كودك در شب از خواب بيدار ميشود؟ در طول روز چه مقدار ميخوابد؟ آيا حادثه‌اي ناراحت كننده و غير معمول در زندگي او اتفاق افتاده است؟
اگر كودك خواب راحتي ندارد، بايد هر چه زودتر عادات صحيح خواب را در او ايجاد كنيد. احتمال اينكه با شروع مدارس مشكلات خواب تشديد شده و يا حتي ظهور كنند بيشتر است. البته هر چه برنامه خواب كودك مرتب و منظم باشد، احتمال بروز اين مشكلات كمتر است و اگر هم ظاهر شوند به خوبي درمان مي‌شوند. يادتان باشد پدر و مادر الگوي موثري براي خواب كودك محسوب مي‌شوند. پس قبل از همه به فكر اصلاح برنامه خواب خودتان باشيد تا كودك هم برنامه درستي داشته باشد
پاسخ با نقل قول