مصرف صحیح نمک(گزارشات و مقالات)

[دکتر نادر]

كاهش مصرف نمك خطر ريسك حمله‌هاي قلبي و سكته را كم مي‌كند

به گفته محققان دانشگاه هاروارد، كاهش مصرف نمك در رژيم غذايي تأثير چشمگيري در كاهش ريسك بيماري‌هاي حمله‌هاي قلبي، سكته و بيماري‌هاي عروق كرونر قلب دارد.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران- واحد علوم پزشكي تهران، پژوهشگران دانشگاه هاروارد در مطالعاتي به وجود رابطه قوي بين دريافت زياد نمك و حملات قلبي نظير سكته پي بردند.

اين مطالعات نشان مي دهد: كاهش نمك دريافتي بدن حتي به ميزان كم، مي‌تواند خطر سكته‌هاي قلبي را تا يك چهارم كاهش دهد.

محققان دريافته‌اند: كاهش ميزان مصرف نمك نه تنها در افراد با فشارخون بالا بلكه در افراد داراي فشارخون معمولي يا حتي پايين نيز مي‌تواند مفيد باشد. دريافت نمك اضافي، به افزايش فشارخون منجر مي شود که يكي از ريسك فاكتورهاي مهم بيماري‌هاي قلبي و عروقي است.

گفتني است چنانچه فردي ميزان نمك مصرفي خود را كاهش دهد، حدود 3 ماه بعد ذائقه او به اين كم نمكي عادت مي‌كند. به عبارت ديگر كاهش مصرف نمك مي‌تواند در كوتاه مدت به صورت عادت درآيد

[دکتر نادر]

روزی چه‌قدر نمک می‏خوریم؟

طبق آمار بیشتر مردم روزانه بیش از یک و نیم تا دو قاشق چای‌خوری نمک مصرف می‏کنند که این مقدار به مراتب بیشتر از مقدار مورد نیاز سدیم وارد بدن می‏کند. بدن ما برای عملکرد درست روزانه به ۱۸۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم سدیم نیاز دارد. حداکثر میزان پیشنهادی مصرف نمک نیز ۱ قاشق چای‌خوری است که این مقدار معادل ۶ گرم نمک (معادل۲۳۰۰ میلی‌گرم سدیم) است. همچنین توصیه می‏شود افراد بالای ۴۰ سال، افراد مبتلا به فشار خون بالا و افرادی که زمینه ابتلا به فشار خون دارند روزانه بیش از دو سوم قاشق چای‌خوری (معادل۱۵۰۰ میلی‌گرم سدیم) نمک مصرف نکنند. افراد مبتلا به دیابت، بیماران کلیوی، بیماران نارسایی قلبی نیز باید مصرف نمک را به شدت محدود کنند. محققان گروه تغذیه دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه‌ هاروارد و پژوهشگران انجمن قلب آمریکا معتقدند کاهش مصرف نمک و مصرف کمتر از ۱۵۰۰ میلی‌گرم سدیم در هر روز موجب ارتقای سلامت عمومی و نجات جان هزاران انسان و صرفه‌جویی در میلیاردها دلار هزینه پزشکی است.

[دکتر نادر]

پرسشنامه نمک

شما از غذاهاي شور خوش‌تان مي‏آيد؟ روزي چه‌قدر نمک مي‏خوريد؟ مي‏دانيد بدن ما روزانه به چه مقدار سديم نياز دارد؟ هر چه‌قدر درباره نمک و تاثيرات زيان‏آور مصرف زياد آن بر بدن بيشتر بدانيد، رژيم غذايي سالم‌تري انتخاب کرده و به حفظ سلامت‌تان کمک خواهيد کرد. پيشنهاد ما اين است که با پاسخ به اين سوالات ميزان اطلاعات‌تان را درباره نمک بسنجيد....


1.بين مصرف سديم و بالا رفتن فشار خون رابطه مستقيم وجود دارد.
الف) درست ب) غلط


2.بدن روزانه به چه مقدار سديم نياز دارد؟
الف) 1000 ميلي‌گرم ب) 2300 ميلي‌گرم

ج) 200 ميلي‌گرم د) هيچ کدام


3.بيشتر نمکي که افراد مصرف مي‏کنند با نمکدان به غذا اضافه مي‏شود.
الف) درست ب) غلط


4.توصيه مي‏شود افراد بزرگسال سالم روزانه کمتر از 2300 ميلي‌گرم سديم مصرف کنند. اين مقدار سديم معادل چه مقدار نمک است؟
الف) نصف قاشق چاي‌خوري ب) يک قاشق چاي‌خوري

ج) يک قاشق غذاخوري د) هيچ کدام


5.هنگام خواندن اطلاعات روي برچسب و بسته‏بندي مواد غذايي براي محاسبه ميزان سديم لازم است سديم موجود در جوش‏شيرين (بي‌کربنات سديم) را در نظر بگيريم.
الف) درست ب) غلط


6.نمک دريا در مقايسه با نمک‏هاي معمولي سديم کمتري دارد.
الف) درست ب) غلط


7.چيپس در مقايسه با آب‏ميوه‏هاي آماده سديم بيشتري دارد.
الف) درست ب) غلط


8.برخي داروهاي بدون نسخه مقدار زيادي سديم دارند.
الف) درست ب) غلط


پاسخنامه


درست: سديم در تنظيم مايعات و فشار خون بدن نقش دارد. مقدار زياد سديم در بدن موجب جمع شدن آب در بدن شده و در نتيجه فشار زيادي به قلب و عروق وارد مي‏کند. کاهش ميزان سديم در رژيم غذايي به کاهش يا پيشگيري از بالا رفتن فشار خون کمک مي‏کند.200
ميلي‌گرم: بدن ما براي عملکرد روزانه و تنظيم مايعات به سديم زيادي نياز ندارد. بررسي‏ها نشان داده است بيشتر افراد خيلي بيشتر (بيش از 10 برابر اين مقدار) سديم مصرف مي‏کنند.
غلط: حدود 75درصد مصرف سديم روزانه از طريق غذاهاي آماده مصرف مي‏شود و سهم افزودن نمک هنگام صرف غذا تنها 6 درصد است.
يک قاشق چاي‌خوري: يک قاشق چاي‌خوري نمک حاوي 2300 ميلي‌گرم سديم است. همه افراد به طور يکسان به سديم واکنش نشان نمي‏دهند. سالمندان، بيماران قلبي و کليوي و افراد با فشارخون بالا به سديم حساس‏ترند و بايد روزانه کمتر از 1500 ميلي‌گرم سديم مصرف کنند.
درست: براي محاسبه ميزان سديم مصرفي هميشه هنگام خريد غذاهاي آماده برچسب اطلاعات تغذيه‏اي را بخوانيد. براي مثال غذاهايي با سديم کمتر از 140 ميلي‌گرم يا 5 درصد ميزان پيشنهادي مصرف روزانه در هر وعده، کم سديم‏اند. هنگام محاسبه سديم به کلمه جوش شيرين يا بي‌کربنات سديم هم توجه کنيد و سديم موجود در آن را نيز محاسبه کنيد. يک قاشق چاي‌خوري جوش شيرين حاوي 1000 ميلي‌گرم سديم است.
غلط: همه انواع نمک از نظر شيميايي مانند نمک بوده و 40 درصد سديم دارند. مصرف‌شان هم به همان ميزان سديم وارد بدن مي‏کند.
غلط: تنها غذاهاي شور سديم زيادي ندارند. گاهي ميزان سديم موجود در غذاهاي فرآوري شده شيرين، آب ميوه‏هاي آماده، کمپوت‏ها و رب گوجه فرنگي از غذاهاي شور بيشتر است.
درست: برچسب داروهايي را که مصرف مي‏کنيد به دقت بخوانيد و به عبارت سديم توجه کنيد. اگر سديم موجود در داروي مصرفي‏تان بيشتر از ميزان پيشنهادي مصرف روزانه بود درباره مصرف آن با پزشک‌تان مشورت کنيد.

[دکتر نادر]

نمک زیاد، قاتلی که آهسته‌آهسته می‌کشد


سدیم یکی از الکترولیت‌های عمده در مایع خارج سلولی است. الکترولیتی که بار مثبت دارد و در واقع نوعی کاتیون‌ محسوب می‌شود.به‌طور کلی الکترولیت‌ها می‌توانند نمک‌های معدنی ساده سدیم، پتاسیم، منیزیم یا مولکول‌های پیچیده آلی باشند که هرکدام نقش کلیدی در بسیاری از عملکردهای طبیعی متابولیکی دارند...


الکترولیت‌ها موادی هستند که با حل شدن در آب به یون‌های باردار مثبت و منفی (کاتیون‌ها و آنیون‌ها) تجزیه می‌شوند.
سدیم یکی از الکترولیت‌های عمده در مایع خارج سلولی است. الکترولیتی که بار مثبت دارد و در واقع نوعی کاتیون‌ محسوب می‌شود.به‌طور کلی الکترولیت‌ها می‌توانند نمک‌های معدنی ساده سدیم، پتاسیم، منیزیم یا مولکول‌های پیچیده آلی باشند که هرکدام نقش کلیدی در بسیاری از عملکردهای طبیعی متابولیکی دارند.تقریباً نیمی از صد گرم سدیم موجود در بدن یک فرد بالغ در مایع خارج سلولی ۴۰ درصد در استخوان و حدود ۱۰ درصد در مایع داخل سلولی قرار دارد.ترشحات مختلف وارده به روده (مانند صفرا یا شیره پانکراس) حاوی مقادیر زیادی سدیم هستند. بیشتر ۴۰ درصد سدیمی که در اسکلت وجود دارد غیرقابل تعویض است یا به آهستگی با سدیم موجود در مایعات بدن تعویض می‌شود.برخلاف عقیده عموم، عرق رقیق (هیپوتونیک) است و دارای مقدار نسبتاً کمی سدیم است.
● اعمال سدیم
سدیم، پتاسیم و کلر فراوان‌ترین الکترولیت‌های بدن هستند. این ۳ عنصر یون‌های اصلی در حفظ فشار اسمزی و تعادل آب بدن هستند. در واقع سدیم به عنوان کاتیون عمده خارج سلولی حجم این بخش و نیز حجم پلاسما را تنظیم می‌کند. سایر اعمال سدیم شامل حفظ نفوذپذیری سلول، انقباض عضلانی، انتقال تحریکات عصبی و تعادل اسید ـ باز است که بسیار حائز اهمیت هستند. همچنین سدیم جذب مواد مغذی مثل گلوکز و اسیدهای آمینه را تسهیل می‌کند.به‌طور کلی بسیاری از مواد معدنی عبور مواد به داخل و خارج سلول را کنترل می‌کنند. بنابراین تنظیم انتقال تحریکات عصبی و انقباض عضلانی را به عهده دارند. مثلاً سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم با هم عمل کرده و پمپ‌های سلولی و کانال‌های یونی دیواره سلولی را تنظیم می‌کنند.
● فرآیندهای متابولیکی سدیم
سدیم موجود در غذا تقریباً به‌طور کامل از روده جذب می‌شود و به کلیه‌ها حمل می‌شود. در کلیه، سدیم فیلتر شده و سپس برای نگهداری سطح مناسب خون به آن برمی‌گردد. حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد اتلاف طبیعی سدیم بدن، از طریق ادرار است و مقداری نیز از طریق مدفوع و نیز از طریق پوست (به شکل عرق) دفع می‌شود.
وقتی سطح سدیم خون افزایش پیدا می کند، گیرنده‌های تشنگی در هیپوتالاموس (قسمتی از مغز) سبب تحریک احساس تشنگی می‌گردند. از طرفی سطوح هورمون آلدوسترون که از غدد فوق کلیوی ترشح می‌شود و فشار خون را تنظیم می‌کند، کم شده تا دفع ادراری سدیم افزایش یابد. برعکس، هنگامی که دریافت سدیم کمتر از نیاز بدن باشد و سطح سدیم خون پایین بیاید، سطوح هورمونی افزایش یافته و سدیم کمتری از طریق ادرار دفع می‌شود.استروژن هورمون جنس دیگری است که کمی شبیه به آلدوسترون است. استروژن نیز می‌تواند سبب نگهداری سدیم و آب در بدن گردد و دفع ادرار را کاهش دهد و این نکته مهمی است که باید مورد توجه افرادی که از نیروزاهای استروژنی بی‌محابا استفاده می‌کنند، قرار گیرد زیرا نگهداری سدیم در بدن موجب افزایش فشار خون ومشکلات بعدی متعاقب آن می‌شود... برای همین است که تغییرات در تعادل آب و سدیم در سیکل ماهانه، بارداری و هنگامی که قرص‌های ضدبارداری مصرف می‌شوند، تا حدی به تغییرات میزان هورمون‌های جنسی استروژن و پروژسترون نسبت داده می‌شود.
● منابع سدیم
در زمان رشد، کودکی و بارداری، حجم مایع افزایش می‌یابد و برای همین، نیاز به سدیم نیز بیشتر می‌شود اما برطبق برآوردهای انجام شده، نیاز به سدیم ۵۰۰ میلی‌گرم در روز است که معمولاً دریافت روزانه ما بیش از این مقدار است.
میانگین دریافت نمک روزانه سرانه در جوامع غربی ۱۰ تا ۱۲ گرم است که ۴ تا ۵ گرم سدیم را در بر می‌گیرد.توصیه می‌شود میزان نمک به کمتر از ۶ گرم در روز محدود شود. نمک (کلرید سدیم) نه‌تنها در تهیه غذا در منزل و در هنگام صرف غذا استفاده می‌شود، بلکه در بسیاری از محصولات تجاری غذایی مثل چیپس، سس‌ها، رب‌ها، چوب‌شور، کراکر، مرغ و ماهی دودی شده، سوسیس و کالباس، پنیر و بعضی نوشابه‌ها به مقدار زیاد وجود دارد.با مصرف غذای متعادل، تقریباً سه‌چهارم سدیم از گروه شیر و گوشت تامین خواهد شد. به‌طور کلی غذاهای پروتئینی معمولاً حاوی سدیم بیشتری در مقایسه با غذاهای گیاهی و غلات هستند. با در نظر گرفتن چند استثنا، میوه‌ها و سبزی‌های تازه، برنج، ماکارونی و غلات پخته کمترین مقدار سدیم را دارند.
● کمبود سدیم
کمبود غذایی سدیم به‌ندرت اتفاق می‌افتد. کمبود سدیم می‌تواند ناشی از تعریق زیاد باشد. نوزادان مستعد کمبود سدیم هستند. همچنین ورزشکارانی که مسافت‌های طولانی را می‌دوند یا دوچرخه‌سواران یا افرادی که در هوای گرم کار بدنی سنگین انجام می‌دهند، به دلیل تعریق زیاد به سدیم بیشتری احتیاج دارند که البته باید به همراه آن دریافت آب نیز بیشتر شود. افراد دیگری که در خطر تهی شدن سدیم بدن هستند عبارتند از مبتلایان به اسهال یا استفراغ شدید و کسانی که بیماری‌های غدد فوق‌کلیوی (آدرنال) یا سیستیک فیبروزیز را دارند.
● مسمومیت سدیم
در واقع دغدغه اصلی نهادهای دولتی و خصوصی، همانا افزایش مصرف سدیم در جوامع بشری است که پایه‌گذار بیماری‌های مزمن خطرناکی چون گرفتگی عروق و سکته‌های قلبی و مغزی است که این اعمال به آهستگی و پنهانی صورت می‌گیرد. بسیاری افراد به نمک حساس هستند (Salt sensitive) بدین‌معنی که دریافت سدیم فشار خون را در آنها بالا می‌برد که محدود کردن دریافت سدیم بخشی از درمان آنهاست.دریافت حاد و اضافی سدیم سبب ادم (برآمدگی و خیز) و پرفشاری خون می‌شود. به هر حال کلیه‌ها معمولا قادر به دفع سدیم اضافی هستند ولی نگرانی در مورد دریافت مزمن سدیم به مقدار زیاد است که در رژیم غذایی سنتی و رژیم غذایی تجارتی (Fast food) دیده می‌شود.علاوه بر نقش سدیم در پرفشاری خون، دریافت زیاد آن در ارتباط با دفع ادراری کلسیم است و دریافت نمک زیاد، ممکن است عامل خطر پوکی استخوان باشد. به هر حال نکته مهم ذائقه‌سازی از کودکی است. زیرا کودکان از ابتدا با غذایی که می‌خورند نسبت به طعم خاصی میل پیدا می‌کنند و این خصیصه اشتیاق به طعم شوری، اکتسابی است.
مع‌الوصف با مشکلاتی بسیار متعدد و حتی کشنده‌ای که مصرف زیاد سدیم را به همراه دارد شاید از این به بعد با خم کردن نمکدان به سمت غذایتان به فکر آینده و سلامتی خود بیفتید و نمکدان را سر جای خود قرار دهید.

روزنامه تهران امروز

[دکتر نادر]

نمک پتاسيم مي‌تواند جايگزين نمک طعام معمولي شود

دکتر ترابي گفت: «در حال حاضر تلاش‌هايي براي يافتن جايگزين مناسب براي نمک طعام انجام گرفته است.»
به گزارش سلامتيران دکتر پريسا ترابي، رييس اداره بهبود تغذيه وزارت بهداشت اعلام کرد: «طبق اعلام سال 2006 از سوي دفتر مديترانه شرقي از سازمان بهداشت جهاني (Emro) منطقه خاورميانه يکي از مناطق با مصرف نمک بالاست.» وي افزود: «هر ايراني به طور متوسط 10 تا 15 گرم نمک در روز مصرف مي‌کند، در حالي که استاندارد جهاني در اين مورد حدود 5 گرم در روز است و بايد براي اين مساله با برنامه‌ريزي دقيق، فرهنگ‌سازي صورت گيرد.» دکتر ترابي با اشاره به فشارخون و بيماري‌هاي قلبي‌عروقي به عنوان مهم‌ترين عوارض مصرف بيش از حد نمک عنوان کرد: «شايد بتوان به جاي نمک طعام معمولي از ماده جايگزين ديگري به عنوان طعم‌دهنده غذا استفاده کرد که نمک پتاسيم هم مي‌تواند يکي از اين گزينه‌ها باشد که البته مصرف آن براي برخي بيماران توصيه نمي‌شود و محدوديت دارد.» رييس اداره بهبود تغذيه وزارت بهداشت در اين مورد اضافه کرد: «نمک پتاسيم علاوه بر اينکه مي‌تواند شوري را در غذا تامين کند، عوارض مربوط به نمک طعام معمولي (کلريد سديم) را نيز ندارد و در حال حاضر نيز در برخي از داروخانه‌ها ارايه مي‌شود.»

[دکتر سید حمید سجاد]

روشهائی برای کاهش مصرف نمک غذا(مقالات و گزارشات)
http://forum.iransalamat.com/showthread.php?t=28642
اثر مفید نمک بر بهبود خلق و خو(گزارش تحقیق)
http://forum.iransalamat.com/showthread.php?t=28639
نمک ید دار فلورينه
http://forum.iransalamat.com/showthread.php?t=28641
لزوم کنترل نمک در تغذیه کودکان
http://forum.iransalamat.com/showthread.php?t=28643
نمک استاندارد و غیر استاندارد(گزارشات و مقالات)
http://forum.iransalamat.com/showthread.php?t=28644
لزوم نظارت بر میزان نمک واحد های تولید مواد غذائی
http://forum.iransalamat.com/showthread.php?t=28645