آپانديسيت در بارداري

[دکتر نادر]

«ميزگرد سلامت» درباره مشکل خانم مهرپرور در دوران بارداري
با حضور دکتر اعظم‌السادات موسوي متخصص زنان، دکتر نسيم نادري متخصص قلب، دکتر فرامرز کريميان جراح، دکتر فرناد ايماني متخصص بيهوشي، دکتر محمودرضا رباطي متخصص پوست و دکتر محمدرضا خدايي روانپزشک
آپانديسيت در بارداري

استادي داشتم که چند بار ميان صحبت‌هايش نارضايتي خود را از نسل ما جوان‌ها اعلام کرده بود. مي‌گفت شما حرمت بزرگ‌تر را نگه نمي‌داريد، پا و زبان‌تان را جلوي کساني که زحمت‌تان را کشيده‌اند دراز مي‌کنيد و همه را مسوول آنچه خودتان بايد به دست بياوريد، مي‌دانيد. آن استاد حساب احتمالات درس مي‌داد اما جملاتي که براي تربيت‌مان مي‌گفت، شايد بيشتر از آن 4 واحدش کاربرد داشت....

همه ما وجود و هويت خودمان را از مادرهايمان داريم؛ مادراني که بي‌قيدو‌شرط براي ما فداکاري مي‌کنند.

شايد باورتان نشود اما جنيني که عشق مادر است اگر کلسيم کافي دريافت نکند به استخوان‌هاي فرشته نگهبانش حمله‌ور مي‌شود.‌ نعمتي ارزشمندتر از سلامتي به ما اعطا نشده و مادر اين مهم را دو دستي در اختيار موجودي که هنوز او را نديده، مي‌گذارد. ميزگرد زيبايي اين هفته ما به مشکل نادري در دوران بارداري اختصاص يافته؛ آپانديسيت. براي تهيه گزارشي از اين بيماري جدي با تمام پزشکان متخصص زنان همکار «سلامت» تماس گرفتم و متوجه شدم دکتر اعظم‌السادات موسوي چنين بيماري را ويزيت کرده?اند. اين مشکل اگرچه شايع نيست اما بي‌اطلاعي از آن مي‌تواند زندگي مادر و جنين را به مو بند کند. داستان بارداري خانم لاله مهرپرور و نظر متخصصان را در اين هفته دنبال کنيد.

خانم مهرپرور که با مشکل آپانديسيت در دوران بارداري مواجه شده، مي‌گويد:

خـيـلـي تـرسـيـده بـودم؛ خـدا نـصـيـب هـيـچ مـادري نـکـنـد

سلامت: خانم مهرپرور! در ماه چندم بارداري متوجه علايم آپانديسيت شديد؟

ماه ششم. يک روز ساعت 5، هنگام اذان صبح که بيدار شدم و نمازم را خواندم، درد خفيفي را در ناحيه پهلوهايم احساس کردم. در دوران بارداري احساس گرماي شديدي داشتم. به همين دليل مقابل کولر استراحت مي‌‌کردم. با خود گفتم شايد باد مرطوب و سرد کولر باعث شده پهلوهايم ناراحت شود پس تحمل کردم. درد مرتب مي‌گرفت و ساکت مي‌شد. جدي‌اش نگرفتم. ساعت حدود 10 صبح بود که درد ناگهان شديد شد به طوري که تحمل آن برايم مشکل شده بود.

سلامت: چه کار کرديد؟

با همسرم تماس گرفتم و اطلاع دادم که درد پهلويم واقعا شديد شده و همسرم گفت که به دکتر مراجعه کنيم. اما من قضيه را جدي نگرفتم و گفتم: «احتمالا پهلويم سرما خورده، گرمش کنم بهتر مي‌شود.» باز دردم آرام شد اما مرتب و متناوبا مي‌گرفت و دوباره ساکت مي‌شد تا اينکه حدود ساعت 2 تا 3 بعدازظهر واقعا غيرقابل تحمل شده و اين بار خودم خواستم که به دکتر مراجعه کنيم.

سلامت: دکتر موسوي در مطب‌شان چه اقداماتي را براي تشخيص مشکل شما انجام دادند؟

دکتر موسوي به پهلوي من دست مي‌زدند و مي‌خواستند جايي را که درد مي‌کند نشان دهم اما من نمي‌توانستم دقيقا محل درد را مشخص کنم. تا اينکه بالاخره انگشتان‌شان را روي نقطه‌اي از پهلوي راستم گذاشتند و ناگهان درد شديدي حس کردم. ايشان گفتند امکان دارد مشکل شما آپانديس باشد. با شنيدن کلمه « آپانديس» ناگهان وحشت کردم. با تعجب پرسيدم: «آپانديس؟ من باردارم! آپانديس داري يعني چي؟» دکتر موسوي که ديدند من هول کرده‌ام بلافاصله پاسخ دادند: «من فقط حدس مي‌زنم و در دوران باداري بايد تمامي احتمالات ممکن جدي گرفته شوند. اگر نظر من که پزشک معالج تو هستم را مي‌خواهي پيشنهاد مي‌دهم امشب به بيمارستان بروي و تا فردا صبح تحت نظر باشي.» کمي آرام‌تر شدم و مراجعه به بيمارستان را پذيرفتم.

سلامت: در بيمارستان فورا شما را عمل کردند؟

در بيمارستان آزمايش خون دادم و براي عمل جراحي حاضرم کردند اما در همان حال منتظر ماندم که جواب آزمايش بيايد زيرا پزشک جراح به‌رغم اطميناني که دکتر موسوي از تشخيص‌شان داشتند، تاکيد مي‌کردند که تا جواب آزمايش را نبينم شما را عمل نمي‌کنم. من هم نگران، در دل خدا خدا مي‌کردم که جواب آزمايشم منفي باشد. خيلي ترسيده بودم.

سلامت: آيا بعد از اين عمل بارداري‌ راحتي داشتيد؟

حقيقتش بعد از اين جراحي خيلي اذيت شدم. با پيش رفتن دوره بارداري و بزرگ‌تر شدن شکمم احساس مي‌کردم که بخيه‌هايم در حال کش آمدن و پارگي هستند (خنده)! خدا نصيب هيچ مادري نکند. دولا دولا راه مي‌رفتم و مجبور بودم شکمم را دودستي نگاه دارم. به پهلو بخوابم و اجازه نداشتم به پشت دراز بکشم زيرا گفته بودند اين حالت سبب پيچيدن بند ناف دور گردن جنين مي‌شود. من هم که سمت راست بدنم جراحي داشتم و مجبور بودم تنها به پهلوي چپ بخوابم. مواقعي که براي تغيير موقعيت و استراحت دادن از پهلوي چپم به پهلوي راستم مي‌چرخيدم درد امانم را مي‌بريد.

سلامت: آيا براي دردهايي که داشتيد مسکن تجويز شد؟

نه هيچ مسکني. تا 15، 16 روز بعد از عمل هم درد شديدي داشتم.

سلامت: آيا اين جراحي بر زمان خاتمه بارداري‌تان تاثير نداشت؟

خير. من فرزندم را 9 ماهه به دنيا آوردم.

سلامت: عملتان چقدر طول کشيد؟

حدود يك ساعت.

سلامت: بعد از اين عمل چند روز در بيمارستان بستري بوديد؟

فقط يک روز.

سلامت: جاي زخم عملتان چگونه است؟

جاي زخمم خيلي بد شکل مانده الان ظاهري شبيه به يک زخم سوختگي به ابعاد 1×10 سانتي‌متر دارد. بزرگ شدن شکمم و ترک‌هاي ناشي از بارداري کنار شکمم، باعث شده بود که بخيه‌هايم پهن‌تر شوند. به علاوه زايمانم به روش سزارين بود و به دليل باز شدن شکم براي تولد نوزاد هم اذيت شدم.

سلامت: براي بعد از دوران بارداري مشکل کاهش وزن نداشته‌ايد؟

من در دوران بارداري 20 کيلوگرم وزن اضافه کردم و بايد بعد از زايمان رژيم مي‌گرفتم تا به وزن عادي‌ام برگردم.

سلامت: آيا در خانواده‌تان سابقه آپانديسيت داشتيد؟

خير. ما اصلا در خانواده‌مان بيمار مبتلا به آپانديسيت نداشتيم و اصلا هم به علائم و درد آن آشنا نبوديم. من در اين دوران مراقب سلامتم بودم و احتمال هر مشکلي را مي‌دادم جز آپانديسيت!

سلامت: آيا اين مشکل عوارض جانبي‌‌اي هم برايتان داشت؟

بله. من بعد از اين عمل دچار افسردگي شدم. هر مادري در دوران بارداري‌اش حداقلي استرس دارد. اما من که براي اين جراحي زير بي‌هوشي کامل رفته بودم خيلي براي فرزندم مي‌ترسيدم. بعد از عمل مرتب گريه مي‌کردم و دلگرمي‌هاي هيچ کس برايم چاره‌ساز نبود. احتمال نمي‌دادم که فرزندم با اين داروها سالم به دنيا بيايد. اين استرس‌ها باعث شده بود ضربان قلبم به شدت بالا رود. به پزشک متخصص اعصاب و قلب‌وعروق مراجعه کردم و آنها بعد از معاينات لازم احتمال بيماري قلبي مرا رد کردند و تپش قلبم را ناشي از استرس شديدم دانستند. برايم داروهاي قلب و آرام‌بخشي تجويز شد که گفتند بايد آنها را مصرف کني زيرا استرس‌ براي جنين خطر دارد. از بابت خطر آنها هم اطمينان دادند که مصرف آن داروها براي دوران بارداري ايمن است.

سلامت: اين داروها را تا چه زماني مصرف کرديد؟

تا هنگام زايمان. در ضمن بعد از زايمان دچار افزايش فشارخون شدم و از آن زمان داروي فشارخون مي‌خورم.

سلامت: فرزندتان با مشکلي مواجه نيست؟

نه. خدا را شکر دختر 2 ساله من در سلامت کامل به سر مي‌برد.

نگاه متخصص زنان و زايمان

دکتر اعظم‌السادات موسوي استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران

در جـراحي آپـانـديـسيت زنــان، رحـم آسـيـب نـمي‌بينـد

سلامت: خانم دکتر! آيا بيماري آپانديسيت در دوران بارداري شايع است؟

آپانديسيت يعني عفونت زائده آپانديس که ابتلا به آن در دوران بارداري شايع نيست.

سلامت: خانم مهرپرور در دوران بارداري به آپانديست مبتلا شده‌اند. آيا اين مشکل ايشان به وضعيت بارداريشان مربوط بوده است؟

علت ايجاد عفونت آپانديسيت هنوز کاملا مشخص نشده و ممکن است هر کسي را مبتلا کند بنابراين بروز اين مشکل در مورد خانم مهرپرور به باردار بودنشان ارتباطي نداشته است.

سلامت: آيا بزرگ شدن رحم بر آپانديس اثر مي‌گذارد؟

بله. محل قرارگيري آپانديس در دوران بارداري کمي جابه‌جا مي‌شود زيرا رحم و آپانديس در يک محدوده هستند و بزرگ شدن رحم باعث بالا رانده شدن روده بزرگ مي‌شود. در نتيجه آپانديس هم بالاتر از محل اصلي خود قرار خواهد گرفت.

سلامت: اين بالا رفتن آپانديس چه پيامدي دارد؟

اگر فرد در دوران بارداري دچار آپانديسيت شود به دليل اينکه آپانديس‌اش کمي بالاتر از افراد عادي قرار گرفته ممکن است درد ناشي از آن را با درد‌هاي عفوني يا ناشي از سنگ کليه يا صفرا اشتباه بگيرد و براي درمان آن هم اول به متخصص داخلي يا متخصص بيماري‌هاي کليوي مراجعه کند. از طرفي متخصص زنان هم ممکن است درد خانم باردار مبتلا به آپانديسيت را با علايم زايمان زودرس، دردهاي زودرس رحمي يا کنده شدن جفت اشتباه بگيرد. بنابراين تشخيص آپانديسيت در خانم‌هاي باردار نسبت به افراد عادي به مراتب مشکل‌تر و دقيق‌تر است.

سلامت: خانم مهرپرور توضيح دادند که شما بلافاصله با معاينه ايشان در مطب‌تان مشکل ايشان را تشخيص داده‌ايد. چطور اين قدر سريع متوجه موضوع شديد؟

خانم مهرپرور در ناحيه راست شکمشان دچار درد شديد بودند. علامت عفونت ادراري نداشتند و شرايط‌شان با علايم ايجاد سنگ‌هاي صفراوي همخواني نداشت. به من هم گفته بودند دردشان همراه با حالت تهوع و استفراغ است. نتيجه آزمايش خوني هم که همراه آورده بودند نشان مي‌داد که سطح گلبول‌هاي سفيد خونشان بالاست بنابراين نتيجه گرفتم که به احتمال قريب به يقين دچار آپانديسيت شده‌اند. به طور کلي اگر پزشک معالج خانم بارداري درباره بيمارش به آپانديسيت شک کند بايد حتما اين احتمال را جدي بگيرد و حتما تا رد اين احتمال پيش برود. به هيچ عنوان نبايد زن باردار مشکوک به آپانديس را با تحت نظر گرفتن به منزل فرستاد و بايد بلافاصله عفونت آپانديسيت او را درمان کرد.

سلامت: چرا اين عفونت در دوران بارداري اينقدر خطرناک است؟

زيرا عفونت آپانديس به سرعت پيشرفت مي‌کند و سبب پاره شدن يا به اصطلاح ترکيدن آپانديس مي‌شود. اين عفونت در حفره شکمي پخش مي‌شود. از طرفي سيستم ايمني زن باردار نسبت به قبل از بارداري ضعيف‌تر است. در نتيجه عفونت آپانديسيت براي زن باردار و جنين‌اش واقعا خطرناک است.

سلامت: معمولا هرکس که درد آپانديس‌اش شروع مي‌شود بلافاصله به اتاق جراحي مي‌رود. آيا علايم تشخيص زودهنگام‌تري براي اين عفونت وجود ندارد؟

واقعيت اين است که فاصله شروع عفونت آپانديس تا آغاز درد آن تنها 2 تا 3 ساعت است. يعني درد اولين نشانه عفونت آپانديس است که با مزمن شدن عفونت احتمال دارد کاهش يابد.

سلامت: بيشتر مادران واهمه دارند که در دوران بارداري زير تيغ جراحي بروند زيرا مي‌ترسند داروي بي‌هوشي براي سلامت جنينشان خطرناک باشد.

دليلي براي اين نگراني وجود ندارد. متخصصان بي‌هوشي از داروهايي استفاده مي‌کنند که به هيچ‌وجه از جفت عبور نمي‌کند و سبب بي‌هوشي جنين نمي‌شود. اگر هم احيانا مقداري از دارو به جنين برسد مشکلي پيش نمي‌آيد زيرا اعمال حيات و سلامت جنين وابسته به جريان خون مادر است و اگر کمي هم داروي بي‌هوشي بر جنين اثر گذاشته باشد اتفاق خاصي نمي‌افتد و جنين همچنان به تنفس و تبادلات خوني‌اش ادامه مي‌دهد.

سلامت: بسياري از مادران تصور مي‌کنند که اگر در دوران بارداري حفره شکمي‌شان باز شود انگار جنين آنها در کنار تيغ جراحي قرار گرفته و اين سبب آسيب به او خواهد شد. آيا اين فکر صحيح است؟

اصلا نبايد اين نگراني را داشته باشيد زيرا جنين در فضاي رحم است و براي جراحي آپانديس اگر چه حفره شکمي باز مي‌شود اما به ديواره رحم آسيبي‌ وارد نخواهد شد. يعني در طول جراحي جراح به رحم کاري ندارد که مثلا تصور کنيد که پرسنل اتاق عمل مي‌توانند جنين در حال رشد را ببينند. البته چون حين عمل احتمال دارد کناره‌هاي رحم دستکاري شوند، هرچند که جراحان تا حد امکان از اين حالت پيشگيري مي‌کنند احتمال دارد مادر دچار زايمان زودرس شود که البته اين مشکل با داروهاي ضدانقباض رحم قابل پيشگيري است.

سلامت: خانم مهرپرور اشاره کردند که بعد از جراحي احساس مي‌کردند بخيه‌هايشان در حال پاره شدن است. اين تنها يک احساس بوده يا واقعا بخيه‌ها کش مي‌آيند؟

جراح محل جراحي را در خانم‌هاي باردار با نخ‌هاي غيرقابل‌جذب مي‌دوزد و چون پوست شکم در اين دوران منبسط مي‌شود با وجود اين نخ‌ها تحت فشار قرار مي‌گيرد.

سلامت: ايشان بعد از جراحي‌شان استرس زيادي داشته‌اند. چرا استرس براي سلامت جنين خطرناک است؟

خانم مهرپرور مراحل سختي را در دوران بارداريشان پشت سر گذاشته‌اند. اطلاع از تشخيص چنين بيماري حادي در دوران بارداري و همچنين پشت‌سر گذاشتن جراحي به هرحال شوک بزرگي است. به همين دليل تيم پزشکي معالج و خانواده بيمار بايد حمايت‌هاي لازم و هوشمندانه خود را درباره مادر به نحو احسن انجام دهند. به طور کلي هر استرسي در دوران بارداري مي‌تواند مشکلاتي از قبيل رشد نامناسب جنين، بالا رفتن فشار خون مادر و زايمان زودرس ايجاد کند.

سلامت: آيا افزايش فشارخون خانم مهرپرور بعد از دوران بارداري با آپانديسيت يا استرس‌هايشان مرتبط بوده است؟

خير. ايشان زمينه پرفشاري‌خون را از دوران جنيني داشته‌اند و خانواده‌شان هم سابقه پرفشاري خون دارند.

سلامت: توصيه آخر؟

به تمام خانم‌هاي باردار گوشزد مي‌کنم که دردهاي شکمي در دوران بارداري اهميت بسيار زيادي دارند و اگر بيمار احساس مي‌کند که دردهايش با علايم ديگري مانند تهوع يا استفراغ همراه است يا حالت منقطع (گرفتن و ول کردن) دار، بايد حتما پزشک معالج خود را آگاه کند.

[دکتر نادر]

نگاه متخصص پوست و مو

با جاي بخيه چه بايد کرد؟

دکتر محمودرضا رباطي/ استاديار دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي

براي اينکه جاي بخيه جراحي به حداقل ممکن برسد 2 روش داريم، اول اينکه جراح محل را با دقت جراحي کند و بخيه بزند؛ دوم اينکه براي رفع اين اسکار (جوشگاه) از روش‌هاي درماني پوستي کمک بگيريد. بيشتر جراحان سعي مي‌کنند که جراحي را با کمترين برش انجام دهند. به‌عنوان نمونه پوست را نبايد با فشار زياد دوخت يا روش‌هايي وجود دارند که حاشيه زخم را آزاد‌تر مي‌کنند.


عوامل موثر بر جوشگاه جراحي

1) محل جراحي: شدت جاي زخم جراحي به محل جوشگاه هم بستگي دارد. به‌عنوان نمونه قسمت‌هاي بالايي صورت اسکارهاي خفيف‌تري خواهند داشت اما زير صورت و ميان‌تنه جوشگاه‌هاي بارزتري برجاي خواهند گذاشت.

2) سابقه خانوادگي: استعداد ژنتيکي فرد هم به شدت جوشگاه‌هاي او بعد از عمل جراحي بستگي دارد.

3) مراقبت‌هاي فردي: بيمار بايد مراقب باشد که بعد از جراحي زخمش دچار عفونت نشود و التيام آن به نحو احسن ادامه پيدا کند.

• حتما به توصيه‌هاي بهداشتي که پزشک جراح براي مراقبت از زخم‌تان مي‌دهد، توجه کنيد.

• جراح برحسب شدت جراحي انجام گرفته امکان دارد داروهاي آنتي‌بيوتيکي را برايتان تجويز کند تا از عفونت‌هاي احتمالي بعد از عمل پيشگيري شود.

• تا 2 روز بعد از جراحي پانسمان جراحي را باز نکنيد و زخم را در تماس با آب قرار ندهيد.

• بايد گروهي از آنتي‌بيوتيک‌هاي موضعي را ( با تجويز پزشک) در کنار آنتي‌بيوتيک‌‌هاي خوراکي که از روز اول مصرف مي‌کرديد به محل زخم بزنيد.

• زخم را با مواد آلوده حتي آلودگي دست‌ خودتان تماس ندهيد زيرا به دليل ضعف جسماني بعد از عمل پوست اطراف جوشگاه عفونت‌پذير است. اگر احيانا عفونتي ايجاد شود بر جوش خوردن زخم تاثير خواهد گذاشت. به عبارتي جاي زخم بد شکلي ايجاد مي‌شود.

4) فاصله زماني از عمل جراحي: با گذشت زمان از عمل جراحي معمولا جوشگاه کوچک‌تر و کمرنگ‌تر مي‌شود.


روش‌هاي رفع جوشگاه جراحي

1) تزريق دارو به داخل جوشگاه: دراين حالت جوشگاه بايد برجسته باشد.

2) انجماد درماني: استفاده از مواد خيلي سرد (نيتروژن مايع) براي صاف کردن جوشگاه برجسته شده. اين روش براي درمان طيفي از ضايعات پوستي – زگيل‌هاي معمولي تا اسکارهاي جراحي - کاربرد دارد. تکنيک اين درمان به اين صورت است که دماي نيتروژن به حدود 200- درجه سانتي‌گراد (196-) مي‌رسد. در اين دما حالت فيزيکي نيتروژن مايع است و تماس آن با هر بافتي حتي بافت سالم سبب انجماد داخل بافتي مي‌شود. سپس بافت يخ زده را به آرامي به دماي عادي برمي‌گرداند و اين تغيير حالت سبب تخريب بافت مي‌شود.معمولا بافت‌هاي غيرطبيعي حساسيت بيشتري نسبت به اين روش نشان مي‌دهند.

3) ليزردرماني: به خصوص در مواردي که اسکار جراحي خيلي قطور نباشد و زمان زيادي از ايجاد آن نگذشته باشد.

در مورد دريافت بهترين نتيجه از ليزردرماني فاصله زماني از تشکيل جوشگاه بسيار مهم است. معمولا مواردي که جوشگاه هنوز قرمزي خود را حفظ کرده و از جراحي تنها چند ماه گذشته نتيجه بهتري را از ليزردرماني خواهيم گرفت. به‌عنوان نمونه اسکاري که 4، 5 ماه است که تشکيل شده به مراتب از اسکاري که 4 سال از ايجادش گذشته بهتر از بين خواهد رفت.

در روش‌هاي درماني پوستي طول زخم مهم نيست و ضخامت اهميت دارد. بارداري خانم مهرپرور چندان تاثيري بر شدت جوشگاه‌شان نداشته است. به طور کلي اگر فردي تحت جراحي‌هاي شکمي قرار بگيرد-سزارين يا انواع جراحي‌هاي درماني- به هر حال اسکاري ناخوشايند باقي مي‌ماند که مي‌توان با روش‌هاي ذکر شده ظاهر آن را بهبود بخشيد. انتخاب روش درماني براي ايشان به برآمدگي جوشگاه‌شان بستگي دارد. به‌عنوان نمونه اگر اسکار ضخامت قابل توجهي داشته باشد نمي‌توانيم برايشان از ليزردرماني کمک بگيريم و سراغ انجماد درماني يا داروهاي تزريقي برويم. انتخاب و موفقيت هر يک از اين روش‌هاي درماني به وسعت جوشگاه ارتباطي ندارد.

4)هزينه و وسعت جوشگاه: هزينه عمل بهبود جوشگاه به وسعت جوشگاه بستگي دارد. در مجموع ليزر دستگاهي است که براي خريد و نگهداري‌اش هزينه زيادي صرف مي‌شود بنابراين ليزر درماني روش گران‌تري است. داروي تززريقي از خانواده کورتون‌هاست و هزينه چندان بالايي ندارد و در کل هزينه‌اش به وسعت جوشگاه و محل تزريق بستگي دارد.

البته هر کدام از اين روش‌ها عوارضي دارند که نمي‌توان آنها را با هم مقايسه کرد. براي انتخاب روش بايد ابتدا وضعيت بيمار و جوشگاه او را بررسي کرد. پزشک پيشنهادهاي خود را ارائه مي‌دهد و بيمار بنا به قدرت مالي‌اش انتخاب مي‌کند.

نگاه متخصص قلب و عروق

تپش قلب، علامت است؛ نه بيماري

دکتر نسيم نادري/ متخصص قلب و عروق، استاديار دانشگاه علوم پزشکي تهران

در ابتدا بايد تغييرات قلب و عروق در بارداري را بشناسيد و با يکسري نکات آشنا شويد.

در دوران بارداري حجم خون مادر افزايش مي‌يابد و در اواسط بارداري به دو برابر مي‌رسد و به همين دليل تغييرات فيزيولوژيکي در بدن او ايجاد مي‌شود از جمله تنگي نفس، افزايش ضربان قلب (که الزاما غير طبيعي نيست) و کم‌خوني که خود تپش قلب خانم را تشديد کند.

نکته اول اينکه تپش قلب بيماري نيست.‌ طبيعي يا غيرطبيعي بودن اين علامت را بايد بررسي کرد. اگر پزشک متخصص صلاح ديد که مادر بايد براي مقابله بااين تپش قلب دارو مصرف کند بايد ابتدا بيمارش را از لحاظ رواني آماده كند تا از ترس تاثير دارو بر سلامت جنين‌اش هول نکند. سپس با معاينات و در صورت نياز اقدامات تشخيص چنين تصميمي بگيرد.

نکته دوم در مورد داروها و بارداري است. بايد گفت داروها را مي‌توان بر اساس وضعيت مادر باردار به چند گروه تقسيم کرد:

1) بي‌خطرها: به عنوان نمونه ويتامين‌ها و مکمل‌ها، خطرناک‌ها و داروهايي که خطرناک بودن‌شان شناخته نيست.

2) داروهاي قلبي که به‌طور معمول براي بيماري‌هاي قلب و عروق تجويز مي‌شوند و در دوران بارداري به‌طور مستقيم بر بافت جنين اثر مي‌گذارند و سبب غيرطبيعي شدن ساختار بدن طفل مي?شوند (به‌عنوان نمونه کليه جنين از ابتدا درست شکل نمي‌گيرد). اين داروها را به هيچ عنوان نبايد در دوران بارداري مصرف کرد.

لازم است تذکر دهم اگر از قبل مشکل قلبي داشته‌ايد و دارو مصرف مي‌کرده‌ايد قبل از باردار شدن به متخصص قلب و عروق مراجعه کنيد تا براي دوران بارداري تان داروي جديد تجويز کند.

3) داروهايي که از جفت رد مي‌شوند و جريان خون جفت و رشد جنين را کاهش مي‌دهند.

به يکي از معروف‌ترين داروهاي تجويزي براي تپش قلب بالا اشاره مي?کنم که اين دارو را اغلب مردم با نام ايندرال يا پروپرانولول مي?شناسد. با اينکه اين دارو به‌صورت شايع در جامعه به‌عنوان داروي تپش قلب شناخته شده و توسط پزشکان عمومي و متخصصان مختلف تجويز مي‌شود اما هنوز خطراين دارو بر تشکيل ارگان‌هاي جنين گزارش نشده و مي‌تواند با عبور از جفت، از جريان خون جفت بكاهد و ضربان قلب جنين را کاهش و رشد جنين را تحت‌تاثير قرار دهد. بنابراين در صورت تجويز بايد رشد جنين به دقت در فواصل معين وکوتاه بررسي شود.

در مورد روش‌هاي تشخيصي بايد گفت:

• اکو براي خانم‌هاي باردار خطرناک نيست: روش اکوکارديوگرافي مانند سونوگرافي ساده و دستگاه مورداستفاده از محل رشد جنين بسيار دور است.

• روش تشخيصي تست ورزش براي مادران باردار تجويز نمي‌شود جز در موارد بسيار نادر.

• گرافي قفسه سينه: از اشعه ايکس استفاده مي‌شود و براي مادران باردار چندان مناسب نيست.

• آنژيوگرافي و ام‌آرآي هم در موارد خاص قابل انجام است.

لازم به ذکر است که عوارض قلبي ـ عروقي که مادر از قبل دوره بارداري داشته اما با شروع بارداري کم کم بروز مي‌كنند احتمالا به دليل استرس مادر، افزايش ضربان قلب و حجم خون در دوران بارداري با علائم تنگي نفس و تپش شديد قلب خود را نشان مي‌دهد.

اگر به بيماري قلبي ـ عروقي مبتلا هستيد و قصد بارداري داريد، قبل از باردار شدن حتما با پزشک متخصص قلب و عروق مشورت کنيد. بسياري از اين بيماري‌ها در دوران بارداري تشديد مي‌شوند و مادر را در خطر مرگ قرار مي‌دهند حتي در مواردي مادر نبايد باردار شود. به‌عنوان نمونه زناني که مشكل فشارخون ريوي، نشانگان مارفان، گشادي آئورت، افت عملکرد سيستولي قلب و اتساع قلب دارند. گروهي از بيماران بعد از اتمام دوره‌هاي درمان قلبي ـ عروقي مي‌توانند باردار شوند البته به شرط نظارت مستمر توسط پزشک متخصص قلب و عروق در دوران بارداري زيرا بسياري از داروهاي قلبي بر رشد جنين اثر دارند و پزشک متخصص بايد مرتب جنين در حال رشد را کنترل کند.

در صورت افزايش تپش قلب، ورم، تنگي نفس، شک خود بيمار و شک متخصص زنان معالج بايد سريعا به متخصص قلب و عروق مراجعه کرد.

متخصص جراحي عمومي

آپانديسيت از موارد اورژانس بارداري است

دکتر فرامرز کريميان/ استاديار دانشگاه علوم پزشکي تهران

عفونت آپانديس از موارد اورژانسي نادر در بارداري است به طوري که از هر 2 هزار زن باردار تنها يک نفر در دوره بارداري‌اش دچار اين مشکل مي‌شود. به محض سوءظن پزشک معالج به عفونت آپانديس بيمار، خانم بايد به بيمارستان منتقل شود و بعد از انجام آزمايش‌هاي لازم در صورت اطمينان از اين عفونت تحت عمل جراحي قرار گيرد چرا که ترکيدن آپانديس به دنبال گسترش عفونت مي‌تواند جان مادر را به خطر بيندازد به طوري که احتمال مرگ جنين در اثر تشخيص ديرهنگام آپانديس به يک سوم مي‌رسد.

اگر خانمي در اين دوران دچار اين مشکل شد بايد خونسردي‌اش را حفظ کند زيرا به هر حال اين اتفاق افتاده و تنها راه مادر اعتماد به پزشکان است. جراحان امروز با استفاده از تکنيک‌هاي نوين جراحي پهلو را برش‌ مي‌‌دهند و سعي مي‌کنند در حداقل زمان و حداقل برش آپانديس را خارج کنند. مادر نبايد از اين برش بترسد زيرا جراح به رحم او کاري ندارد. خون‌ريزي اين عمل زياد نيست و بي‌هوش شدن مادر هم تاثير سويي بر سلامت مادر و جنين ندارد و پزشک متخصص بي‌هوشي در تمام طول عمل مراقب اين عزيزان است. اگر مادري براي اسکارهاي ناشي از اين عمل نگران است مي‌تواند از جراحش بخواهد با روش لاپاروسکوپ او را جراحي کند. در اين روش جراح با ايجاد سوراخ‌هاي ريزي جراحي را انجام مي‌دهد.

متخصص بيهوشي

بيهوشي در بارداري خطر دارد؟

دکتر فرناد ايماني/ متخصص بيهوشي، استاد دانشگاه

آيا بي‌هوشي يک اقدام خطرناک و پرريسک است؟ بايد گفت جواب منفي است. در دنياي امروز بي‌هوشي بسيار ايمن و امکان‌ وقوع عوارض کم و درواقع پيچيدگي‌هايي که از آن سخن به ميان آمد همگي در جهت حفظ سلامت بيماران است. وجود داروهاي کم‌عارضه کنوني، دستگاه‌هاي نمايشگر متعددي که بسياري از علايم حياتي بيماران را لحظه به لحظه نمايش مي‌دهند و پزشکان و پرسنل مجربي که بيماران را در حين بي‌هوشي تحت نظر قرار مي‌دهند بي‌هوشي را از هر زمان ديگري ايمن‌تر ساخته است و خوشبختانه تمامي اين امکانات در کشور ما در حد مطلوبي وجود دارد.

باور غلطي وجود دارد كه مي‌گويد بيهوشي در زايمان به خون‌رساني جنين صدمه مي‌زند و مغزش در اثر اين عدم خون‌رساني آسيب مي‌بيند.

يکي از نکات مهم در زمان سزارين يا هر جراحي كه نياز به بيهوشي دارد به حداقل‌رساندن زمان شروع جراحي و بيهوشي تا خروج جنين است. اين زمان بسيار بحراني است و بايد تا حدامکان کاهش يابد. داروهايي که امروزه براي بيهوشي مادران باردار به کار مي‌رود تا حد زيادي از سلامت کافي برخوردار است و در صورتي که با مقدار مناسب تجويز شوند، خطري براي جنين توليد نمي‌کنند. اما روش‌هاي بي‌حسي موضعي و بيهوشي نخاعي و اپيدورال در اين موارد مي‌توانند جايگزين بسيار خوبي براي بيهوشي عمومي‌ باشند، زيرا داروهاي مصرفي در اين روش تاثيري بر مغز مادران ندارند و فقط با ايجاد بي‌حسي در ناحيه شکمي،‌ باعث بي‌دردي براي مادران مي‌شوند و در نتيجه داروهاي کمتري نيز به جنين مي‌رسد.

بعضي از مردم از بيهوشي واهمه دارند و معتقدند احتمال اينكه از بيهوشي درنيايند زياد است، به خصوص مسن‌تر‌ها و بيماران .در حالي كه اين‌طور نيست .احتمال بيهوش باقي ماندن و بيدار نشدن به دليل بروز عوارض مغزي، قلبي و... در طول جراحي و بيهوشي به ويژه در موارد بحراني، به طور بسيار نادر ممکن است اتفاق بيفتد. معمولا در بيماران سالمند که قبل از اعمال سنگين جراحي نيز مبتلا به بيماري‌هاي شديد قلبي، مغزي، فشارخون بالا و کنترل نشده و... بوده‌اند احتمال عوارض حين جراحي و بعد از آن بالاتر مي‌رود و به همين دليل احتياج به مراقبت‌هاي ويژه بعد از عمل در اين بيماران ضروري است. پس وقوع اين مشكل در مواردي مانند اين خانم نادر و قابل اغماض است.

نگاه روان‌پزشک

در بارداري هول نکنيد!

دکتر محمدرضا خدايي/ استاديار دانشگاه علوم بهزيستي و توان‌بخشي

خانم مهرپرور در دوران بارداري‌شان دچار اضطراب زيادي شده‌اند که علائم آن را به صورت دلشوره و تپش قلب مشاهده کرده‌اند. اختلال «پنيک» يا «خوف» عبارت است از ترس ناگهاني همراه با تپش قلب، تنگي نفس، سرگيجه، سبکي سر، احساس مواجهه با حمله قلبي يا مرگ. اين حمله ممکن است چند دقيقه طول بکشد و بيمار هميشه واهمه دارد مبادا مجددا دچار اين حالت شود. به همين دليل به پزشکان جسمي خصوصا متخصصان قلب و ريه مراجعه مي‌کنند. به افرادي که دچار چنين حالت‌هايي مي‌شوند و به متخصصان جسمي رجوع کرده‌اند و احتمالات جدي درباره وخامت وضع جسمي‌شان رد شده، توصيه مي‌کنم حتما به روان‌پزشک مراجعه کنند تا وضعيت رواني‌شان هم بررسي شود.

حملات رواني پنيک در دوران بارداري هم ممکن است سراغ خانم‌ها بيايد. زيرا در اين دوران، مادر به شدت براي سالم به دنياآوردن فرزندش تحت‌فشار رواني است و اگر ناگهان وضعيت جسمي‌اش در اين دوران دچار مشکلي - هرچند کوچک- شود احتمال بروز اين حملات خوف در او وجود دارد. خانم مهرپرور هم دچار اين حملات شده‌اند.

‌‌ما روان‌پزشکان معمولا از تجويز درمان‌هاي دارويي در دوران بارداري پرهيز مي‌کنيم زيرا اين داروها ممکن است با درجه‌هاي کم تا زياد با توجه به به ماه بارداري مادر، روي سلامت جنين تاثير بگذارند. البته مواقعي که استرس مادر چنان شديد است که بر سلامت جنين و خودش اثرگذار است دارو تجويز مي‌شود. چنين داروهايي بر سلامت جنين اثر سويي ندارند. برخي داروها را هم مي‌توان در ماه‌هاي به‌خصوصي از بارداري تجويز کرد ولي تاکيد مي‌کنم دارو در دوران بارداري تنها بايد توسط پزشک متخصص روان‌ تجويز شود.

استرس، يک حالت رواني است. اگر مکانيسم‌هاي رواني – دفاعي داخل بدن بتواند با استرس مقابله کند اين حالت رواني منجر به بيماري نمي‌شود اما اگر مکانيسم‌هاي انطباقي، ابعاد شخصيتي و قابليت‌هاي جسمي فرد ضعيف باشند، استرس‌هاي رواني بيشتر آثار سوء خود را بر جاي خواهند گذاشت. آثار سوء استرس مي‌تواند خفيف تا شديد باشد؛ دلهره، تعريق، تپش قلب،زودرنجي، عصبانيت، افسردگي و اختلالات روان‌تني (به‌‌عنوان نمونه ميگرن، سردردهاي عصبي، ناراحتي معده، ناراحتي قلبي، مشکلات تيروييد). استرس در دوران بارداري مي‌تواند خواب، اشتها و خلق‌وخوي مادر را تحت‌تاثير قرار دهد. گاهي اگر اضطراب مادر باردار شديد باشد، حملات خوف با تپش قلب شديد بروز مي‌کنند و شدت بيشتر استرس‌هاي روحي رواني مي‌تواند سلامت جنين را به خطر بيندازد.

نگذاريد استرس‌هاي رواني بر شما چيره شوند. نمي‌توان عامل استرس را از زندگي‌هاي ماشيني اين دوره حذف کرد. ما هم بخواهيم بي‌استرس زندگي کنيم استرس به هر حال سراغ‌مان مي‌آيد، مثلا ترافيک شهري يا نقض ادب اجتماعي. از طرفي توصيه نمي‌کنيم که شخصي استرس را مانند ميهمان ناخوانده تحمل کند بلکه هميشه متذکر هستيم که هر انساني بايد روي استرس‌هايش مديريت داشته باشد. در وجود خود بايد ترازويي را در نظر بگيريد و در يک کفه استرس‌هاي مختلف و در کفه ديگر توانايي مقابله با آن را قرار دهيد. به محض اينکه احساس کرديد استرس‌هايتان دارند بر کيفيت زندگي شما اثر مي‌گذارند بايد محکم‌تر جلوي آنها بايستيد. نبايد گوشه‌اي بنشينيد و در ذهنتان از کلاف درهم تنيده استرس، رشته‌اي طويل و آزاردهنده بسازيد.

مديريت استرس: 1. برنامه‌ريزي، 2. زمان‌بندي، 3. اجتناب از پيش‌‌داوري و قضاوت‌هاي بي‌مورد، 4. مشورت با مشاور و افراد آگاه، 5. افزايش سطح اطلاعات در زمينه‌هاي مورد اضطراب، 6. اعتماد به ديگران، 7. اجتناب از تقبل کارهايي که در توان‌تان نيست، 8. اجتناب از هراس در مشکلات پيش‌رو، 9. از دست ندادن قدرت تصميم‌گيري و 10.توکل و اميد.